تبریک فرارسیدن نوروز سال 1390

«صله رحم» اجر شهادت دارد

نوروز باستانی همواره با دید و بازدید ایرانیان همراه و عجین بوده است. این سنت پسندیده که در اسلام از آن با عنوان «صله رحم» یاد می‌شود، به فرموده پیامبر (ص) افزایش عمر و پاداشی برابر با اجر یک‌صد شهید را به همراه دارد.

به گزارش فارس، «صله رحم» علاوه بر این که دارای اثرات و نتایج اجتماعی، روانی و اخلاقی مثبت است، از ثمرات معنوی و پاداش اخروی نیز برخوردار است. قطع رحم از نظر آموزه‌های دینی ناپسند بوده و بر پرهیز از آن تأکید شده است.

از همین رو مجموعه‌ای از روایات در باره «صله رحم» و اهمیت این سنت پسندیده که توسط پایگاه اینترنتی مرکز خبر حوزه گردآوری شده است، در پی می‌آید:

* توصیه پیامبر به حُسن همسایگى و صله رحم

پیامبر خدا صلّى الله علیه وآله وسلم به «معاذ ابن جبل» توصیه فرمود: تقواى خدا، راستگویى، امانتدارى، درستی در پیمان، دورى از خیانت، حسن همسایگى، صله رحم، محبت به یتیمان و خوش‌زبانى را پیشه خود کن، و در برخورد با دیگران، آشکارا سلام کن و خوشرفتار و کم آزار باش و ایمان خود را محکم کن و در دین تحقیق نما و در قرآن بیندیش و آخرت را مد نظر بگیر و از حساب قیامت بترس و بسیار مرگ را یاد کند و به مسلمان دشنام مده و ... (ارشاد القلوب، ترجمه سلگى، ج‏۱، ص: ۱۹۳)

نام «معاذ» ابو عبدالرحمن خزرجى است. وی از اصحاب پیامبر (ص) بود که در مدینه اسلام آورد و در بیعت عقبه حاضر بود و از جمله هفتاد نفری بود که با پیامبر (ص) ملاقات کرد و در جنگ بدر حضور داشت، درحالی که سن او از ۲۱ تجاوز نکرده بود و در همه جنگ‌ها شرکت نمود، او مردى خوش سیما و سفید چهره و سخى بود. روزی معاذ مقروض شد و پیامبر (ص) مالش را فروخت و دین او را ادا کرد، پیامبر (ص) پس از فتح مکه او را به عنوان قاضى به یمن فرستاد و معلم قرآن و فقه بود و با مالى بسیار به مدینه بازگشت ولی خلیفه دوم اموالش را مصادره کرد، او سپس به شام رفت و در سال ۱۸ هجری درگذشت.

* علاقه امام موسی کاظم (ع) به صله رحم

از خوف چنان می‌گریست که محاسن شریفش تر می‌شد و از همه مردم بیشتر به صله رحم و دیدار نزدیکانش توجه داشت. شبانگاه از بینوایان مدینه دلجویى می‌کرد و براى آنان پول و زنبیل آرد و خرما می‌فرستاد و آنان نمی‌دانستند از ناحیه کدام یک از بزرگان، این عطیه ارسال شده است. (الارشاد، ص ۵۷۵)

* سفارش پیامبر (ص) به ابوذر غفاری

ابوذر گفت: پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلم مرا به هفت چیز توصیه نمودند؛ دوستى با تهی‌دستان، دورى از ثروتمندان، صله رحم، اینکه سخن غیر حق بر زبان نیاورم، از ملامت دیگران در انجام فرمان الهى نترسم، به زیر دستان خود نگاه کنم، به بالاتر از خود توجهى نکنم (وضع زندگى تهیدستان را ببینم نه ثروتمندان را) «سبحان الله ولا اله الا الله والله اکبر ولا حول ولا قوة الا بالله العلى العظیم» بسیار بگویم، که باقیات صالحات همین‌ها هستند. (ارشاد القلوب، ترجمه سلگى، ج‏۱، ص: ۱۵۹)

* انجام صله رحم، تمکین آزمایش الهی

پیامبر ‌(ص) فرمود: فریب نماز و روزه افراد را نخورید، زیرا گاهى افراد به آن عادت مى‏کنند و مى‏ترسند آن را ترک کنند بلکه آنها را به راستگویى و امانتدارى و انجام صله رحم و نیکى به برادران، بیازمایید. (ارشاد القلوب، ترجمه سلگى، ج‏۱، ص: ۳۵۹)

* صله رحم از نشانه‌های اهل ایمان

امیر مؤمنان (ع) فرمود: اهل دین نشانه‏هایى دارند که بدان شناخته می‌شوند: راست گفتارى، امانت‌دارى، وفای به عهد، صله رحم، ترحم بر ناتوان، معاشرت کم با زنان، بذل معروف، خوش‏خلقى، خوش برخوردى، پیروى از دانش و آنچه او بخدا نزدیک کند. (امالى شیخ صدوق، ترجمه کمره‏اى، متن، ص: ۲۲۱)

* صله رحم و آسانی جان‌دادن

امام صادق (ع) فرمود: هر که دوست دارد، خدا سختی‌هاى جان‏کندن را بر او آسان کند، باید صله رحم کند و به پدر و مادرش نیکى کند در این صورت خدا جان کندن را بر او آسان کند و در زندگى دچار پریشانى و فقر نشود. (امالى شیخ صدوق، ترجمه کمره‏اى، متن، ص۳۸۹)

* صله رحم و اجر شهید

رسول خدا (ص) فرمود: هر که نزد خویشاوندى رود و با خود و مالش با او صله رحم کند، خداى عز و جل به او اجر یک‌صد شهید دهد، هر گامى که بر می‌دارد ۴۰ هزار حسنه دارد و ۴۰ هزار گناهش محو می‌شود و ۴۰ هزار درجه بالا رود و گویا یک‌صد سال خدا را عبادت کرده است. (امالى شیخ صدوق، ترجمه کمره‏اى، متن، ص: ۴۲۲)

* همراهی تقوا و صله رحم

امام رضا (ع) فرمود: خدای عز و جل به سه چیز همراه سه امر دیگر فرمان داده است: امر کرده به نماز و زکات پس هر که نماز کند و زکات ندهد نمازش پذیرفته نمی‌شود، امر کرده به شکر خودش به همراه شکر والدین (در سوره لقمان آیه ۱۴) پس هر که شکر والدین نکند شکر خدا را نکرده و امر کرده به تقوا و صله رحم. در (آیه ۱ سوره النساء) و هر که صله رحم نکند تقوا ندارد.
(مقصود از اینکه این سه امر، دو به دو، همراهند و همراهی آنان زمانى نیست، زیرا انجام نماز و پرداخت زکات در یک زمان انجام نمی شوند و هر کدام وقت مخصوص بخود دارند و ظاهرش همزمانی شرطى است، یعنى صحت هر کدام مشروط به انجام دیگریست). (آداب معاشرت، ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار، ج‏۱، ص: ۴۳)

* صله رحم و افزایش عمر

«حنان بن سدیر» می‌گوید، ما در حضور امام ششم (ع) بودیم و میسر (یکی از اصحاب) در میان ما بود و سخن از صله خویشان شد ،آن حضرت فرمود: اى میسر، مرگت چند بار فرا رسید بود و هر بار براى صله رحم تو عقب افتاد، اگر می‌خواهى عمرت افزایش یابد به دو پیر خود احسان کن (یعنى پدر و مادر). (آداب معاشرت، ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار، ج‏۱، ص: ۵۴)

* صله رحم ولو به یک سلام

امیر مؤمنان (ع) فرمود: با ارحام خود ارتباط داشته باشید گر چه به سلامى باشد، زیرا خدای تبارک و تعالى مى‏فرماید: بترسید از خدا زیرا بازپرسى می شوید از او و از ارحام ... (آیه اول سوره النساء) (آداب معاشرت، ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار، ج‏۱، ص: ۶۰)

امام صادق (ع) فرمودند: به راستى ارتباط خویشاوندى و نیکوکارى حساب [روز جزا] را آسان می نمایند و [انسان را] از گناهان دورمی سازند. پس با برادران خویش، صله رحم نمایید و به آنان نیکى کنید، اگر چه با نیکو سلام کردن و نیکو پاسخ دادن به سلام باشد. (تحف العقول، ترجمه حسن‌زاده، ص: ۶۸۵)

* صله رحم ولو با جرعه‌ای آب

رسول خدا (ص) فرمود: صله رحم کنید گر چه به یک شربت آب باشد و بهتر از آن خوددارى از آزار دیگران است. (آداب معاشرت، ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار، ج‏۱، ص: ۶۷)
رسول خدا (ص) فرمود: نیکی به والدین و صله رحم، حساب را آسان می‌کنند و سپس آن حضرت این آیه را خواند «وَ الَّذِینَ یَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ ...» (آداب معاشرت، ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار، ج‏۱، ص: ۶۴)

* صله رحم و خوش‌خلقی

امام ششم (ع) فرمود: صله رحم همان خوش‏خلقى، بخشش و خوش‌دلى است، و روزى را افزایش می‌دهد و مرگ را عقب می‌اندازد. (آداب معاشرت، ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار، ج‏۱، ص: ۷۳)

* سفارش پیامبر ‌(ص) به اولاد عبدالمطلب

امام ششم (ع) فرمود: رسول خدا (ص) همه اولاد عبدالمطلب را گرد آورد و فرمود: اى اولاد عبد المطلب! سلام را فاش ادا کنید و صله رحم کنید و شب که مردم خوابیدند عبادت کنید، و اطعام کنید و سخن خوب بگوئید تا سلامت به بهشت بروید. آداب معاشرت-ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار، ج‏۱، ص: ۲۳)

* صله رحم و سیره اهل بیت علیهم‌السلام

امام صادق (ع) فرمود: خدای تبارک و تعالى بر شما واجب کرده دوستى و پیروى ما را، و لازم کرده بر شما فرمانبرى از ما را، آگاه باشید هر که از ما است، باید از ما پیروی کند، بدانید که سیره و رفتار ما پارسایى و کوشش است، اداى امانت به خوب و بد، صله رحم، مهمان‏نوازى و گذشت از کسی که به شما بد کرده است، و هر کس پیرو ما نباشد از ما محسوب نمی شودو سپس فرمود:سفیه نباشید، که امامان شما کار سفیهانه نمی کنند. (آداب معاشرت، ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار، ج‏۲، ص: ۷۸)

* صله رحم و خوشنودی امام صادق (ع)

«داودبن کثیر رقى» گفت: خدمت حضرت صادق علیه‌السّلام نشسته بودم، قبل از اینکه من سخنى بگویم، ایشان فرمودند: ای داود! روز پنجشنبه اعمال شما را بر من عرضه داشتند، در بین آنچه از اعمال تو عرضه شد، مشاهده کردم صله رحمى که در مورد پسر عمویت کرده بودى مرا خوشحال کرد... داوود گفت، پسر عموئى داشتم که دشمن اهل‌بیت‌(ع) و خیلى خبیث بود، شنیدم وضع مالى او خوب نیست، قبل از رفتن به مکه مقدارى پول برایش حواله دادم وقتى به مدینه رسیدم حضرت صادق علیه السّلام جریان را به من فرمود. (بخش امامت، ترجمه جلد هفتم بحار الانوار، ج‏۱، ص: ۲۵۰)

* صله رحم و ممانعت شیطان

حضرت صادق علیه‌السّلام فرمود: هنگامى که کسى از شما تصمیم به انجام عمل خیر یا صله رحم را گرفت باید متوجه باشد که در سمت راستش شیطانى و در سمت چپش شیطان دیگرى هست بنا بر این پیش از آنکه آن دو شیطان شما را از این کار منصرف سازند فورا آن را انجام دهند. (بحار الانوار، ترجمه جلد ۶۷ و ۶۸، ج‏۲، ص: ۲۳۴)

* ویژگی‌های چند گانه صله رحم

پیامبر اکرم (ص) فرمود: شخصى که سه سال از عمرش باقى مانده اگر صله رحم کند، خداوند سى سال عمر او را افزایش می‌دهد، چنانچه قطع رحم نماید، اگر از عمرش سى سال باقیمانده باشد به سه سال کاهش می‌یابد. آنگاه این آیه را تلاوت نمود: «یَمْحُوا اللهُ ما یَشاءُ وَیُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْکِتاب» صله رحم باعث آبادى مملکت و افزایش عمر مى‏شود، گرچه اهل آن زمان، مردمان خوبى نباشند. صله رحم باعث آسانى حساب روز قیامت مى‏شود و از ترک بد جلوگیرى می‌کند. (زندگانى حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام، ص: ۱۳۸)

* صله رحم و پاداش سریع

سه خصلت است که صاحبان آنها تا وبال و گرفتاریش را در این دنیا نبینند نخواهند مرد: «۱- ستم، ۲- قطع ارتباط خویشاوندى، ۳- و سوگند دروغ که نبرد با خداوند است» و به راستى آن طاعتى که سریع‌تر از دیگر طاعات، پاداشش می‌رسد «صله رحم» است. و گروهى با آنکه فاجر و معصیت‏کارند، ولى در پرتو صله رحم و مهرورزى به یک دیگر ثروتشان برکت یافته و افزون می‌گردد، و بى‏شکّ سوگند دروغ خوردن و قطع رحم شهرها را ویران و خالى از سکنه مى‏سازد. (تحف العقول-ترجمه جعفرى، ص: ۲۷۶)

* صله رحم؛ محبوب‌ترین راه‌ها به جانب خدا

محبوب‌ترین راه‌ها به جانب خدا دو گام است: گامى که مسلمان بردارد و صفى را در راه خدا محکم سازد، و گامى که در راه صله رحم (دیدار خویشاوندان) بردارد از گام قبلی، افضل است. (تحف العقول، ترجمه جنتى، متن، ص۳۴۱)

* ازدواج و صله رحم

حضرت سجّاد علیه‌السّلام فرمود: کسى که براى خدا و به قصد صله رحم ازدواج نماید، پروردگار او را به تاج بزرگى و عظمت، مفتخر و سرفراز خواهد، ساخت. (الحدیت، روایات تربیتى، ج‏۲، ص: ۲۳۰)

* قطع رحم و کیفر زودرس

امام باقر (ع) فرمود: چهار چیز است که کیفرى زودرس دارد، مردی که در باره‏اش نیکى کنى و او به تو جزاى بد دهد و مردی که به او ستم نکرده ای و او تو به ستم کند و مردی که با او معاهده انجام کارى کنی و تو در عهدت وفادار باشى و او با تو به حیله رفتار کند و مردی که با خویشان خود صله رحم می کند، ولى خویشانش از او قطع می کنند. (خصال، ترجمه فهرى، ج‏۱، ص: ۲۵۵)

* قطع رحم و لعن خداوند

حضرت رسول (ص) فرموده‏اند: سوگند به کسى که جان من در دست اوست، هرگز وارد بهشت نمى‏شوید تا آنکه ایمان بیاورید و ایمان نخواهید آورد تا آنکه محبت بورزید، آیا شما را به کارى راهنمایى کنم که چون آن را انجام دهید، مهرورزى کرده‏اید پس میان خود سلام دادن را آشکار کنید.

بدانید زمانی که مردم تظاهر به علم کنند و عمل را ضایع سازند و فقط به اظهار محبت اکتفا نمایند و در دل کینه‏توزى کنند و قطع صله رحم کنند، در آن حال خدایشان لعنت و کر و کورشان مى‏فرماید. (روضة الواعظین، ترجمه مهدوى دامغانى، ص: ۶۶۰)

* صله رحم و آسانی حساب قیامت

حضرت صادق علیه السّلام فرمود: همانا صله رحم و نیکى (به مردم) حساب (قیامت) را (بر آدمى) آسان کند، پس صله رحم کنید و به برادران (دینى خود) نیکى نمایید، گر چه (نیکى شما) به سلام کردن نیکو و جواب دادن نیک باشد. (طرائف الحکم یا اندرزهاى ممتاز، ترجمه‏ ج‏۱، ص: ۴۰۸)